As mazás de Amparo

O malo de ter unha familia espallada é que nunca tes cómo chamar aos fillos dos curmáns da tua nai ou aos netos da madriña da tua avóa. Por iso, eu sempre uso o democrático termo de "primo/a" que, por xeral e ambiguo, non perde o agarimo. Alá están os curmáns Rocío, Emilio, Lisardo, Carlos e Belén e Adolfito. Tamén as tías Jesusa e as dúas Anas. E moitos outros. E Amparo. Porque hoxe quería falar de Amparo.

Lembrome dela con moita frecuencia, sempre con agarimo e admiración. Teño vivo e intenso o recordo da vez que a coñecín fai xa case dez anos. Eu apenas pasaba dos vinte anos e tiña daquela un estilo estridente, deses que veñen coa xuventude. Ela co seu falar construido de palabras e tamén de silencios pareceume -nos primeros momentos- tímida. E non sería o derradeiro erro de ollada.

Non era tímida. Era intelixente. E as persoas intelixentes so falan o necesario, non mais. E Amparo, por riba, tamén sabe escoitar. É unha muller curiosa e inquieta, un deses espíritos xenerosos que sempre pensan que hai nos outros algo por descubrir. Por iso, tanto pode un falar con ela sobre política no Pais Vasco (onde viviu ata o ano pasado), mergullar nas diferentes políticas de saude que se aplican no Estado Español ou en América Latina, ou recorrer os recunchos dos asuntos mais diversos.

Se a primeira ollada é a que importa, este caso é unha excepción. Cando coñecín a Amparo, pode que polo tempo das vacacións ou polos anos que tiñamos cada unha de nós, parecume discreta de mais. Unha desas mulleres que pon mais énfase en pasar desapercibida que en facerse ver e chamar a atención. Pode que a memoria teña mudado e debuxado as cousas de xeito diferentes, pero ainda a vexo con roupas dunha muller maior ca ela, unha veciña da aldea sempre ocupada na casa, nos fillos e no home. Moito me trabuquei. De novo.

Amparo brilla sen impor a sua presencia. Un fala con ela e así, sen decatarse, ela vai tornando coa forza do interés, a conversa cara a ela. Sempre admirei moito a esas persoas que destacan sen facer esforzo, sen berros nin roupas de vangarda. E estamos a falar dunha delas.

E certamente, ainda non contei o meu erro central daqueles tempos nos que coñecín a Amparo. Souben cedo que tiña estudiado Medicina. A carreira toda. De comenzo a final. E deixara a residencia sen facer cando quixo ser nai. Para quen, coma min, tivo tempo de universidade e logo (moito tempo despois) para os fillos, aquela decisión deixoume abraiada. Na miña cabeza non entraba explicación razoable que dera conta dunha muller que renuncia á medicina para traballar co seu home nun negocio. Non a había.

Pero chegoume o tempo de entendelo. Mais ou menos pola data na que eu souben que ia ter un fillo, Amparo pasou o examen e acadou unha praza de médico. Quen vive en calqueira cidade ou aldea de España sabe moi ben que estou a falar dunha proeza. É unha fazaña para os novos, os graduados do ano pasado que fan os examenes tendo na mente os coñecementos mais recentes. Pero falo acá dunha muller que levaba 20 anos fora da universidade, que estudiara Medicina nos tempos onde o VIH non era mais que tres letras. Ela loitaba por unha praza fronte a médicos xovens que lle levaban vantaxes evidentes.

Cando souben da boa nova (por medio da sua filla Rocío, estudante de Medicina tamén), mandei un correo con présa: "Felicitaciones -puxen en el-. No sé cómo felicitarte y que te llegue toda la alegría que tengo a través de un medio tan limitado como el correo electrónico. Si es que tengo una felicidad tan enorme que parece que la que pasó el examen soy yo!!!".

Logo fun eu nai. E entendín todo.

Este verán, Amparo e a sua familia non tiveron vacacións por mor do traballo novo en Oviedo. O de médica. Contabame fai días nunha carta que sentía moito non poder voltar á aldea en agosto, non tanto polos días de descanso, senón por ver unhas maceiras que puxo alá no inverno. Seica a nai dela, que vive alá, xa lle dixo que non deran froito ningún. Pero ela ainda quere ir e velo por se mesma. E eu, agora que entendo, creo que cando Amparo vaia a Quintá, as maceiras estarán cheas de froitos. Porque ela pode o que ninguén pode. E o fai sin estridencias. Discretamente e ao seu tempo. Coma nacen as mazás.