En movemento

Mudeime aquí e tamén a aquí, que ven sendo o mesmo pero non tanto...

Por diante

A carón do meu ordenador, un milleiro de papeis e cousas que falan de todo o que teño por diante. O ciclo de literatura galega do Tortoni que, este ano, vai de Ferrín. O disco de Graciela Pereira que ten moi boa pinta. A lista dos libros que o neno maior vai usar este ano no colexio. Detrás, a lista dos teléfonos aos que teño que chamar para facer varias entrevistas. As nubes brancas no ceo verde é un tríptico dun faro precioso de Marie-Anne Foucart que, algunha vez, quen sabe cando, vai ser un cadriño fermoso. A palabra serviettes me lembra os deberiños que teño sen facer para a clase de francés dos xoves. E, ainda que non se ven, teño as instruccións para escribir no milagre ese que é Praza e cousiñas que facer para a AIEG. Darei feito?

Os nomes

Antes de ter fillos, non me preguntaba moito polos nomes das persoas. Tiña unha historia familiar sobre a maneira na que cada quen rematou sendo José, Grisel ou Marilín e gustábame pensar que, máis ou menos, a cousa sería así en todas as familias.

O caso é que, cando tiven que escoller eu un nome -daquela para o meu primeiro fillo- din en cavilar sobre os motivos, as pulsións que operan neses momentos. E apunto o de motivos e o de pulsións porque, se cadra, nin todo é tan conciente, nin tan irreflexivo como semella.

Coñezo xente que escolle o nome de moda, o de algún persoeiro ou celebridade e mesmo o das personaxes das teleseries. Aquí na Arxentina, na década dos ´90 pasaron unha telenovela protagonizada por un neno que era criado polos indios: Catriel. O éxito da historia e a novidade do horario no que a daban (ás 21) fixo que o que daquela era un nome descoñecido de todo pasase a ser levado por centos e centos de nenos.

Dende entón, a xente semella que descubriu os nomes vencellados aos poboadores orixinarios do país e hai unha chea de Ailén, Eilén, Tayel, Sami, Newén, Kalén, ou Wayra. O casó é que adoitan ser Ailén Fernández, Tayel Goldstein ou Newén Abbruzzesi.

Outro tanto pasa cos filmes de Hollywood: cheíño está dos Kevin, Brian ou Jennifer que, de novo, son Brian Rodríguez, Kevin Steinschneider ou Jennifer Levecchi.


As mesturas, en si mesmas, no teñen nada de malo. Digo eu. Mesmo falan da escencia deste país: o coñecido crisol de razas. O malo, dende o meu punto de vista, é levar un nome que non é quen de decir algo de nós e da nosa historia.

Nisto, dende logo, hai cores para todos os gustos. E por iso, precisamente, chegado o momento de nomear aos nosos fillos, o meu home e mais eu buscamos que fosen o mesmo eles, a súa historia, a súa orixe e o seu nome.

Os motivos polos que Santiago é Santiago xa os contei aquí. E Manuel, que naceu hai sete meses, é Manuel Gonzalo porque Manuel é Belgrano, tamén o fillo de Osvaldo Soriano (que o é por Belgrano) e Manuel tamén é Rivas. Mesmo Manolo Escobar! E todos estes Manolos falan de nós.

Pola súa banda, Gonzalo é o nome do meu pai e, deste xeito, cada un deles é unha mensaxe cara ao futuro do que os seus avós sementaron neste país que, sen ser o de eles, lles deu moito do que eles son. Para que non os esquezan. E para que sempre saiban de onde é que eles veñen.

O blog, os blogs e este blog

Estábame preguntando cándo foi que deixei o blog. Non buscaba a data, o día, o momento. Non. O que quería era lembrar como foi que fun pasando de vir por aquí, de escribir, de contar.

Unha visita pola longa lista daquí a carón dame a pista de que, cando menos, non foi un mal exclusivo. Paideleo fixo na súa páxina case que unha enquisa metendo unha estreliña nos blogs sen actividade. Son moitos!

Entón, cambio a miña pregunta do comezo: cándo foi que o blogomillo comezou a esmorecer?

Se cadra, levan razón os que din que é polo Facebook. A rede social construiu nestes anos unha ficción de achegamento moi forte. Tes alí á xente, as súas fotos, as súas ideas, o que pensan "neste momento", o que leron e o que queren que nós leamos.

Con todo, a comunicación redúcese a unhas poucas palabras. Non é igual que o blog. Por riba, ainda que ten alternativas para saber só das xentes que nos interesan, a vida dos outros métese alí dunha maneira imperativa. No blog, en troques, veñen de visita os que queren e deixan pegada só se lles apetece.

Non vexo, agora mesmo, incompatibilidade ningunha. Pero, visto o asunto, habelas hainas.

Cansámonos de escribir? Non temos máis que decir? Ou é que o blog, como formato ou como espacio, xa non nos vale?

Eu veño de volta. A ver qué pasa...

2mil12

Seica o 2012 é un ano especial. Bueno, eso din que dixeron uns que non é igual ao que dixeron outros. Eu, polo de agora e se o mundo non estoupa, deito aquí os meus anceios de felicidade para todos e todas. Que teñamos forza na resistencia. Que sexamos creativos e seductores para que outros veñan con nós. Que as cousas non sean tan malas como pensamos e que as boas sean ainda mellores.
E que nos xuntemos para parolar por aquí ou por alá...

Bon aninovo!!!

Vivencias da emigración

O tema do Certamen literario de narrativa breve organizado pola Federación de Sociedades Galegas da República Argentina co gallo do seu 90 aniversario era case que universal: Vivencias da emigración. Por sorte engadía "galega" porque, senón e considerando que estamos neste país no que estamos, podían ter chegado milleiros e milleiros de historias. Quen non ten un emigrante na súa familia se vive neste recanto austral do mundo?

O caso é que chegar, chegaron 83 narracións. Algunhas breves e outras menos. Algunhas protagonizadas por emigrantes e outras non. Algunhas situadas na Arxentina e outras en Cuba, Galicia, Alemaña... As houbo que falaban de mulleres así como outras falaban de nenos ou de homes. Ainda que a meirande parte delas empregaba o castelán, sí que chegaron varias en galego. Mesmo unha ou dúas en galego reintregrado.

Neste asunto das linguas, houbo unha participación coa que, podo dicir con completa honestidade, me enfadei e moito! Viña escrita en castelán e, digo eu que para gañar a simpatía dos lectores, metía de cando en vez algunhas frases en galego. O caso é que, para iso, deu en usar algún traductor online ou cousa parecida. Ollade no resultado:

"(...) -Para paga a pasaxe para a Arxentina ricos. Onde a prata dicir que atopa caído no chan!... E cando se pode enviar a min, e reunir nosa tenda soño..."

Logo, traduce para que quede ben claro: "Para que pagues el pasaje a la rica Argentina. En donde dicen que la plata la encontráis tirada en el suelo!... y cuanto puedas, me mandas a buscar y pondremos juntos el almacén de nuestros sueños..."

É posible que, ben mirado, o asunto non sexa tan grave. Despóis de todo, ninguén naceu coñecendo todas as linguas do mundo. Xa... Pero penso que, detrás deste tipo de actitudes, sempre hai un menosprezo: o galego non é unha lingua seria coma o castelán, metes unha frase na páxina e tes nun tris trás a traducción lista. E, máis ainda, unha traducción literaria!!!

En fin. Moito queda por andar nestes asuntos.

O caso é que onte tivemos ocasión de coñecer aos gañadores. O primeiro premio foi para o relato Sobre maletas, presentado por Francisco Castiñeira Romar. O segundo, para Las voces del silencio, de María Rosa Iglesias. E o terceiro, foi compartido entre: O artista de Senande, de Xulio Romero Suárez; Jornal dua viagem em 1990, presentado por Manuel Iglesias Iglesias, e No es que no vuelva porque me he olvidado..., de Horacio Rodio Sein.

Para o ano, teremos o libro cunha escolma das narracións. E, cun chisquiño de sorte, tamén teremos a segunda edición do concurso. Ide preparando o lapis!

O tempo e as cousas

Vaia por Dios, o tempo que hai que non veño por esta leiriña!!
Tería que sachar algo, sementar novas plantas e pintar o lugar. Que perdidiño que o teño!

A ver se atopamos o tempo entre os fillos (si, tiven un Manuel nestes meses), os traballos e as ocupacións. Imos ver...

Adeus Marcos

O pasamento de Marcos Valcarcel deixa aos galegos e ás galegas do mundo sen unha das olladas máis luminosas sobre a cultura e a historia do que fumos e do que somos. Botarémolo en falta porque o seu traballo nos fixo mellores do que eramos.

Adeus Marcos!!

Premios hipotecados

O escritor Agustín Fernández Paz rexeitou o Premio da Cultura Galega das Letras que lle foi concidido onte polo xurado presidido polo conselleiro de Cultura, Roberto Varela. Mediante un comunicado, Fernández Paz agradeceu a decisión do xurado de recoñecer a súa traxectoria, pero non o acepta. “Quero expresar a miña gratitude ás persoas do xurado por pensaren en min. Mais debo lembrar que, cando os Premios da Cultura Galega foron convocados eu manifestei o meu desacordo con eles. Sigo a pensar o mesmo. En coherencia, non podo aceptar este premio”, explicou no comunicado .

No seu escrito, Fernández Paz non especifica os seus motivos, xa que se remite ao manifesto publicado por Prolingua o 8 de outubro que solicitaba a todos os intelectuais do país que, en caso de ser premiados, rexeitaran eses galardóns. O principal motivo que expuña Prolingua no citado manifesto –titulado Rosalía nunca aceptaría ese premio– é o trato que a Xunta de Galicia está a ter coa lingua e a cultura galega. “Nin a actual Xunta nin o seu Presidente, responsables ante a Historia de lexislaren por vez primeira contra a nosa lingua, poden atribuírse agora o papel de benfeitores da cultura galega. Polo tanto xulgamos lexítimo non aceptar ningún premio que veña hipotecado por agresións contra a cultura”, sinálase nese manifesto. Fernández Paz, polo tanto, fai seus os motivos de Prolingua, colectivo do que forma parte.

Xornal 16-11-10

Grazas Agustín!

A dor

É posible que, por estes días, aínda teñades na retina as imaxes inexplicables que vos chegaban dende este recanto austral do mundo. É posible, ademáis, que non saibades moito do devandito Néstor Kirchner ou, no mellor dos casos, que o que saibades sexa só o que vos conta -mal e mentireiramente- a prensa de Madrid (o vergoñento El País) ou a da terra (o non menos vergoñento La Voz de Galicia). É posible, por fin, que vos xurdan palabras como bárbaros, populistas, ignorancia, primitivismo, caciques, pobreza, terceiro mundo.


Vos deixo dous artigos para achegarvos e entender por qué un millón de persoas saiu á rúa a chorar a un ex presidente. Non foron escritos na Arxentina. Pola contra, levan o nome de autores galegos. O primeiro é do noso Manolo Rivas. E o segundo, do enorme Xosé Manuel Beiras. Dúas voces galegas que son quen de explicar vivamente os motivos e a dimensión desta dor.

Os mineiros chilenos, a lúa e a terra

.
Hai ben anos, os meus quedaron toda unha noite pegados ao aparello da televisión agardando aquel pequeno paso para o home pero grande paso para a humanidade. Ainda hoxe o lembran.

Onte, o meu home e mais eu (e tantos millóns coma nós no mundo) quedamos coa ollada fixa na pantalla, cun nó na gorza, e inzados e emoción cando os mineiros comezaron a xurdir da terra nesa cápsula case que espacial. Dificil esquecelo...








Con todo, e por moi boas que sexan estas fotografías que nos chegan pola axencia nacional Telam para dar conta da fazaña, eu quería contar esta historia pedíndovos que reparedes nos apelidos dos 33 mineiros.



Bugueño, Yañez, Illanes, Galleguillos, Reygada, Urzúa... eu non sei canto da terra teñen na súa historia, e quen sabe cal é o apelido materno (o que non ven nestas fotografías). O que sí estou certa é que os galegos saímos mesmo debaixo das pedras, en calquera parte do mundo, en calquera grande catástofre así como tamén nos grandes milagres.
.

A embaixadora

.

De cando en vez, penso que estaría ben iso de ter unha relixión. Dende logo, non é algo que podes mercar na tenda ou decidir que hoxe ou mellor mañá teño fe. Pasa ou non pasa e eu veño sendo desas ás que non se lles da. Fago moitas preguntas e non me vale calquera resposta. Por riba, cando o motor das cousas é o medo ou a culpa xa non me parece ben (ides desculpar a miña deformación psicanalítica... cousas que ten vivir en Bos Aires).

O caso é que esta mañá de primavera lembraba canto ría eu cando o meu avó se cagaba en dios e miña avóa, desesperada e nun mesmo movemento, berráballe prometéndolle o lume do inferno e ollaba ao ceo para suplicar que o perdoasen, que non o escoitasen, que non era malo.

O curioso é que ela mesma, tan piadosa como era, tan crente (deses fieis sen dúbidas nin débedas), guindaba maldicións e xuramentos, mentres cuspía cara ao ceo, a ese mesmo deus ao que tanto medo e respecto podía terlle.

Gustábame moito ese vínculo que a miña avóa tiña -nos últimos anos- con deus, co seu deus, o dela. Ou o de todos. O caso é que nesa relación tiñan sitio a fe e o amor mesmo que o medo, a seguridade de saberse protexida e coidada, ou a carraxe. Deus, para ela, era alguén achegado e amoroso mesmo que esixente. O deus da miña avóa tiña sentidiño cando pedía e moita xenerosidade cando daba.

Ela pensaba que se deus era tan bó con ela debíase, sen dúbidas, a unha embaixadora que tiña: a Virxe do Carme. Claro que non refería á virxe en si mesma senón á súa virxe do Carme: a que ainda está (penso) na capela de Nigueiroa, en Bande (Ourense). Moitos anos pasou ela vestindo á virxe, peiteándoa, enchéndoa de flores e ollando para ela. Pensaba a miña avóa que aquela amizade tecida cos coidados a esa boneca non entendía de emigracións ou de diáspora. De feito que sempre seguiu falando e rezando a aquela virxe que, seica, éralle amiga e compañeira.

A virxe deulle os catros fillos que lle pediu (dous homes e dúas mulleres, porque a miña avóa sabía o que pedía). A virxe devolveulle o fillo que marchara á terra facer a mili. A virxe escoitábaa, dáballe resposta e, se non era quen de dar cumprimento aos pedidos da miña avóa, tiña -dende logo- unha boa explicación. A virxe foi presencia e amizade, coidado e seguridade.

Cando fun por vez primeira á Galicia fixen dúas fotos na capela de Nigueiroá. Non había daquela as cámaras dixitais de xeito que volvín a Bos Aires con papeis coloridos nos que as formas falaban de xentes e de sitios, de amores, de tristuras e de dores. Viu as fotos a modiño, unha a unha e fancendo comentarios sobre o moito que cambiaran as cousas ou as xentes. Pero ao chegar ás dúas fotos da Virxe, soubo que era para ela. Bicounas e gardounas. E logo, fixo un cadrino para a mesiña da cama. Coma quen garda a foto dunha amiga. Dunha compañeira.

.

O señor Omar e o mar

.
Nunha cafetería, agardabamos Santiago e mais eu para facer o noso pedido cando un home achegouse a nós e díxolle ao neno: "Vaia, chámaste coma min, Omar". E sorriu.

O pequeno, rápido como é -sobre todo se de falar se trata-, respondeu que non, que ese non era o seu nome. "Como que non, se levas unha camiseta que pon Omar". A camiseta levaba, certamente, este debuxo:


Foi un agasallo de Helena Torres e ao cativo gústalle moito porque é negra e o debuxo é ben simpático.

Cando se decatou do erro, o neno explicou: "A camiseta non pon Omar, o que dí é o mar, «el mar»". Pero o home non remataba de entender o asunto. Enton metinme na conversa e apuntei que o mar significaba el mar (o mesmo que xa dixera Santiago) e aclarei que estaba escrito en galego.

O señor Omar preguntounos se eramos galegos. Porque a súa dona tamén o era. E alí mesmo a chamou: "Mira, estas xentes tamén son da Galiza!". A muller chegara cando nena e emocionouse ao ver a camiseta. Contou a súa historia, dende logo; falou dos curmáns e tíos que alá tiña; de ser distintos. Conversamos un intre máis e apuntou co maior interese os datos do ciclo de literatura galega.

Nesas estabamos cando outra muller do mesmo tempo ca ela, mais ou menos, achegouse e dixo: "Sinto, estaba escoitándovos e eu tamén son galega. ¿Podedes darme os datos deses encontros sobre libros galegos?".

Unha tarde calquera. Nunha cafetería calquera. Na cidade de Bos Aires. Un sitio onde, se falas un pouquiño a lingua da terra, sáenche galegos e galegas de todas partes.
.