28 de out. de 2008

Unha horta urbana

Ben mirada, a horta que a miña avóa fixo medrar na casa de Mar del Plata foi unha das moitas maneiras da resistencia. Resistencia á vida urbana que a levou da súa aldea. Resistencia ao barrio de clase media alta na que cada xardín semellaba estar concursando por ser o mais distinguido. E tamén resistencia á modernidade e xuventude das fillas e dos netos que preferían a herba lisa para asolearse nela ou para xogar. "Quite a horta, mamá -pedíanlle-. Metemos unhas flores aquí e outra alá". Pero ela argumentaba que flores xa as había abondo.

E non lle faltaba a razón. Porque na horta tanto medraban tomates e berzas, coma rosas e unha camelia vermella que nunca se adaptou ao clima frío e tan húmido daquela cidade. A horta achegaba e integraba a obriga do traballo, o seu rítmo cotián, o peso de non ser quen de fuxir del; pero tamén o goce do lecer, o tempo perdido (deixado) na contemplación dunha flor, as louvanzas apañadas grazas ao ramo feito na mañá.

Houbo horta en Mar del Plata mentres houbo enerxía para coidala. Erguíase cedo a miña avóa, co sol literalmente, a sachar nela, a extirpar as herbas, a trasplantar as plantas que saían onde nin debían, a apañar limóns ou tomates, a atar as ponlas cunhas cintas feitas esnaquizando calquera trapo.

Regaba e coidaba do que alí había cunha mestura de amor e tedio. Quexábase moito a miña avoa da terra que tiña metida nas mans todo o día, todo o ano, a vida enteira. Pero pouco facía por deixar de tela.

A horta esmoreceu. Gañaron as herbas lisas e as flores decorativas. A casa de Mar del Plata xa non existe. E -ainda que me visita en soños- eu boto de menos á miña avóa. Con todo, atopei unha horta. Está na fronte dunha casa vella, a tres rúas daquí. Mentres outros neste barrio porteño pagan sofisticados xardineiros, alí medran un mandariño e un limoeiro mesturados con azucenas e rosas e tomates. Lazos de pano rachado manteñen quietas as ramas bordando un caos de cores e de formas. É desequilibrada e farturenta. É unha horta preciosa.

12 de out. de 2008

Risos, bolsas e sombreiros

Non lle sei o apelido porque sempre foi Dona Rosa a de Senén. Senén non era o home senón o fillo. Ou pode que un dos fillos, tampouco o lembro ben. Home non tiña. Con toda seguridade. Semellaba viuva ainda que -por veces- podíase pensar que o marido se perdera dalgunha das maneiras nas que se esquecían daquela as xentes non queridas.

Todos a chamábamos Dona Rosa, os maiores e os neno. Só a miña avóa tiña licencias abondo para chamala Rosa. Tanto formalismo, con todo, derrubábase na súa presencia: dona Rosa era a mellor contadora de chistes do mundo. Non eran como esas bromas humillantes para alguén, desprezativas ou salvaxes. Ela o que facía era lembrar os paos da vida dun xeito divertido. E certamente moito rían as mulleres, naquelas visitas que facía á casa da rúa Aragón, en Mar del Plata.

Ademáis de encher as casas amigas de risos, Dona Rosa agasallaba bolsas e sombreiros. Nós tiñamos unha chea deles, moi xeitosos por certo para unha casa na praia, como era aquela na que pasabamos os tempos do verán.

Ela mesma os facía. Despedazaba as bolsas plásticas da leite en cintas que logo tecía con coidado, atendendo aos colores e formas. Os chapeos tiñan xenerosas abas que nos coidaban do sol e as bolsas tiñan usos varios. Sempre eran pezas en cores branco e azul, porque así eran os sachets que ela non tiraba. Onde vai toda esta historia... Hoxe chámanlle reciclaxe e hai quen pensa que o inventaron nestes anos listos que aprenderon ecoloxía no instituto e espelidos deseñadores de moda.