20 de dez. de 2009

2mil10

8 de out. de 2009

Os lectores do Tortoni, a lingua e os medios

.
Unha vez ao mes xuntámonos cunha chea de amigos para ler e falar das letras da Galiza. Facémolo, sobre todo e como diría Celso Emilio, "porque sí, porque nos gosta, porque nos peta e queremos e nos da a gaña". Facémolo porque o administrador do Café Tortoni é fillo de galegos e nos recibe nunha das fermosas salas do mítico bar porteño. Facémolo, Andrea Cobas, uns 40 amigos e amigas, e mais eu porque nos interesa o coñecemento fondo da terra e da expresión da súa existencia e pensamento a través da literatura. Gústanos ler. Gústanos comentar o que lemos. E tamén nos gusta entender.

Levo unha ducia de anos repetindo na universidade que para que calquera cousa poda ser narrada como noticia ten que sair do normal, ser excepcional, ser novo, ter o poder de influir nas persoas e na súa vida, entre outros "criterios de noticiabilidade". Pois, mal ten que ir a cousa se isto que nós facemos no Tortoni coa maior naturalidade remata saindo nos xornais.


Pero alí estamos. O xornalista Jose Luis Estevez compartiu parte da tertulia do 26 de setembro que -nun ciclo de clásicos- lle dedicamos a Sempre en Galiza, de Castelao. E logo escribiu un fermoso artigo que aquí vos deixo.

Ainda que non sae na nota, preguntounos se ofreciamos clases de galego ou se a xente toda dominaba o idioma. Contámoslle que moitos dos participantes chegaron ao ciclo de literatura sen ter lido nunca na súa vida un libro na lingua da Galiza e que mesmo así nunca dimos clase ningunha. Nós as dúas pensamos que o galego é unha ponte ao castelán e o castelán pode valer de ponte ao galego. O único que importa é ter a vontade.

Nestes tres anos, nunca (nunca) a lingua foi un problema nestas tertulias dos sábados. Pola contra, é motivo de goce, de irmandade, de amizade. De feito, nesta sala non hai camareiro asignado para servir as mesas pero un deles, un brasileiro chamado Sergio ven traernos o café porque -díxonos el- "vós falades o meu idioma".

Se as cousas fosen como teñen que ser, isto non sairía nos xornais.
.

7 de set. de 2009

Fíos visibles

.
Se algo ten de bo ir medrando (mesmo envellecendo) é que o corpo apréndenos a escoitalo mellor. Dende logo, non sempre é posible atender ao que pide, pero que non sexa por non saber. A min, hai tempo que o corpo me pide mudar de actividade. Cando menos, mesturalas algo. Un chisquiño de cabeza, un chisquiño de escrita e outro chisquiño dalgo distinto.

Así foi como din en tecer.

Non foi unha descuberta. Nin unha aprendizaxe. Hai ben anos que a miña avóa e logo a miña nai desveláronme os segredos desa cruza de fíos. Era eu unha nena e non había diferenza entre o xogo e a calceta.

Moito tricotei daquela. Abrigos e bufandas, medias e gorros. Tamén cosía, pero diso xa falamos. Logo, coa universidade e o traballo non foi quedando tempo e as agullas tanto como os fíos deixaron espazo para outras actividades.

Nas últimas semanas volvín tricotar. Foi unha viaxe á rapaza que fun, unha volta no tempo. Cantos que somos mentres imos sendo! moitos lados que deixamos á vista hoxe e van quedando agochados mañá. Recuperei o goce do nobelo que é todo posibilidade. Atopei de novo o desafío das febras deitadas sen mais. E botei algúns cagoendios diante dos nós e dos atrancos de quen leva décadas sen mover as agullas.

Non andiven moito por estes recantos nas últimas semanas pero levo feitos chalecos para o fillo e o afillado, un saco para o sobriño, un abrigo para min e unha chea de amigurumis para os nenos e nenas da familia que foron unha encantadora descuberta.

.

24 de jul. de 2009

No Día da Patria

.


.

8 de jul. de 2009

Engripados

.
Co inverno e co frío, espallouse na Arxentina a Gripe A (N1H1). Outros anos, espállase o virus doutros tipos de influenza que remata coa morte dunhas catro mil persoas promedio. Pero isto non semella ser tan importante.

Polo medo á Gripe A, a xente merca moitas máscaras na farmacia. Non saben usalas. Non saben (ou sí saben) que para unha persoa sa, a máscara é un invernadoiro de microbios a milímetros do fociño. De todos os xeitos mercan máscaras e algúns as levan pola rúa, ao traballo ou ao centro de compras. Os doentes, os médicos, as persoas que realmente as necesitan, nestes días non teñen onde atopalas. Non as hai. O da oferta e a demanda que tan ben nos aprendeu o mercado.


Polo medo á Gripe A, a xente que pode, paga fortunas por un medicamento que non necesita, que millóns de persoas non necesitarán nin este ano nin ningún ano. Pagan máis de 130 pesos a caixa (o equivalente a 40 litros de leite) e gardana coma un tesouro á espera de que a peste chegue e co desexo de que non chegue. Ninguén pensa nos enfermos que necesitan o remedio agora mesmo.


Polo medo á Gripe A, a xente baleira os andeis da farmacia onde se exhiben os frascos de xel antibacterial. Hai 15 días pagaban 5 pesos e hoxe pagan 35. Os empregados dunha farmacia dun barrio porteño contaban hai tres días que encheran todo con cinco mil envases e que ás dúas horas quedaran sen eles.


Polo medo á Gripe A, a xente discrimina máis, sospeita de todos e de todo. Pagan cartos que non teñen. Quedan pechados na casa. Leen xornais que lle meten moito máis medo porque o medo sempre é mais noticia, calquera sabe iso. Se vostede quere dominar o mundo, non tire os cartos en bombas: espalle o medo, agoche a información ecuánime e clara e agarde algunhas semanas.
.

2 de jul. de 2009

Caladiños

.
O que ten de bo o silencio é que deixa mais posibilidades para pensar. Isto non o pensan nunca os que nos fan calar. Eles pensan que abonda con que non se escoiten máis algunhas voces. Pensan que se non se escoita o son desas falas, entón non pasa nada. Pero engánanse. Porque ainda pensamos.

O que ten de bo que unha porta se peche é que convida a abrir unha xanela. E calquera sabe que mentres as portas clausuran, deixan dentro ou fora, as ventás valen para soñar e imaxinar. Pódese sair pola fiestra sen moverse do sitio, pódese voar ceibe e ledo sen correr os cristais, e pódese enlazar unha xanela coa outra para ser cada vez mais libres. Pola contra, as portas crúzanse só co corpo. E os que hoxe entran, mañá sempre saen.

Para min, as 122 columnas que fun enfiando nos últimos dous anos no Diario Cultural da Radio Galega foron unha posibilidade marabillosa de dar conta dunha Galiza que non vive na terra pero que late ao mesmo ritmo vital. Cada xoves, entre as 15.55 e as 16 agradecin esa oportunidade dando conta de vidas, de historias, de sitios, de pensamentos, de loitas, de cores e de sons, de libros, de costumes, de inxustizas, de sorpresas, de soños e de pesadelos.

Fíxeno no meu galego, que os amigos xenerosos definen como exótico; un galego inzado de erros e de notas altisonantes, que é en si mesmo unha declaración. Eu falo galego. Mal. Ao lonxe. Pero falo galego.

Mándanos estar caladiños. E farémolo polo ben dese milagre radiofónico que é o Diario Cultural. Caladiños que non quedos. Caladiños que non apagados. Caladiños pero sabendo o que pasa. Caladiños pero activos. Caladiños, si. Pero calados en galego!

.

16 de jun. de 2009

Resistencia / Disidencia

. Como calquera sabe, a internet vale para que os rapaces perdan o tempo e copien traballos para a escola. A rede vale para roubar cartos dos bancos, para ligar ou para ver o novo episodio de Lost antes ca ninguén. Pero a internet tamén vale para discutir e para debatir. Para buscar camiños e pensar o futuro.

O crítico cinematográfico Martin Pawley e mais preguntámonos ao longo dos días sobre o futuro próximo da cultura galega. É un debate mar por medio, a través do chat e que se enlaza con cinco horas de diferenza. É un debate que xurdiu dunha distinción semántica: tocan tempos de resistencia cultural para Galicia ou tocan tempos de disidencia cultural?

Martin prefire o concepto de disidencia. El explica o motivo: “O que me interesa é a idea de actuar á marxe, separarse dos camiños comúns -apuntou no chat-. É dicir, creo que agora máis que nunca hai que moverse, optar pola “vía cívica”, pola autoorganización, por facermos cousas á marxe do que nos deixe facer o Estado. E non porque goberne o PP, hai que facelo sempre”.

Na súa páxina dí máis: "Non se trata de deixar de esixir o que é xusto nin de renunciar á crítica razoada e consciente, exercicios básicos de cidadanía, senón de entender que agora non chega con berrar e laiarse. Que é posíbel vencer a noción de sacrificio e de derrota que leva implícita a palabra resistencia para transformala en algo máis produtivo, xerador de contidos, ideas e proxectos máis alá daqueles que o poder é capaz de asumir".

Como non se trata só de ideas, Martín apunta exemplos concretos: “Hai asociacións facendo cousas moi interesantes -escribe-. Espazo Lectura en Gondomar, por exemplo. E terá que haber máis. Crearmos foros e espazos de debate, mais non só de debate, tamén de acción, e procurar recursos á marxe da administración. Non podemos estar permanentemente entregados a ela, pendentes de se terán “sensibilidade” ou non cara as nosas propostas”.

As palabras de Martín Pawley poden soar disonantes no contexto cultural galego pero, para o estilo arxentino non fai máis que retratar o modelo común de xestión cultural por fora do Estado. Dalgunha maneira, a Galicia e a Arxentina ofrecen mecanismos antagónicos e por tanto que se poden retroalimentar. Tamén aquí hai colectivos galegos que funcionan con éxito sen o financiamento estatal (nin dalá nin daquí).

Di él que a pregunta que cumpre facer é se hai espazo por fora dos ocos que o Estado reserva para esas cousas. E pon a consideración unha resposta: “Debe habelo. De feito, tradicionalmente as máis valiosas accións naceron do asociacionismo, da organización cívica… na España dos anos 70-80, houbo moitos colectivos argallando cousas potentes”.

No que coincidimos é que os tempos son chegados. Dende a resistencia ou dende a disidencia. Toca sair á rúa, facer o que pensamos que debe ser feito, deixar atrás a poltrona do espectador e coller o traxe de actores da nosa propia cultura. Ti que sabes facer? Ti que pensas que cumpre facer? Anímaste a buscar a outros que pensen coma ti?

De resistencia e de disidencia. Da cultura galega. Ainda que os xornais pouco falen disto, a internet tamén vale para buscar camiños e pensar o futuro.

Cadro: Matemáticas - serie de los no conjuntos, Juan Meliá
.

3 de jun. de 2009

As vacas, a tolemia e a información

.
Di a Galipedia que a Encefalopatía Esponxiforme Subaguda ou Enfermidade das Vacas Tolas ou Mal das Vacas Tolas é unha enfermidade dexenerativa do sistema nervioso central dos bovinos, que se caracteriza pola aparición de síntomas nerviosos nos animais adultos e que, progresivamente, finaliza coa morte ou sacrificio do animal.

A vía de transmisión desta enfermidade coñecida ata o de agora é a inxestión polos animais de alimentos contaminados co prión e posiblemente de nai a cría. O prión causante da enfermidade acumúlase sobre todo no cranio (incluídos encéfalo e ollos), as amígdalas, a medula espiñal, o espiñazo, o intestino (do duodeno ó recto) e o bazo.


Na Galiza, os primeiros casos apareceron no ano 2001. O daquela conselleiro de Agricultura, Gandería e Política Agroalimentaria da Xunta, Cástor Gago, foi despedido polo presidente Manuel Fraga polo rexeitamento público e político logo de que se coñecesen os enterramentos ilegais dunhas 300 vacas mortas en Mesía, A Coruña.

O propietario dunha granxa chamado Fernando García Lesta foi convidado a lembrar aqueles anos primeiros do mal para un programa da televisión. Dicía esta semana: "Graváronme fai un mes e xa entón expresei as miñas dúbidas de que a reportaxe fósese a emitir. Non é que se contasen cousas que non se visen hai oito anos, pero parece que hai xente que non quere recordar".

Levaba razón o señor García Lesta. O programa non saiu. Porque "los criterios informativos cambian".
.

“Olha que blog Maneiro”


Deixo aquí os meus agradecemos a Paidovento polo agasallo afiado nestes fíos. E paso a dar cumprimento ás miñas obrigas. De primeiras, as normas para sermos “maneiros”:

1. Exhibir a imaxe do premio “Olha que blog Maneiro”.
2. Exhibir o nome do blog que concedeu o premio.
3. Indicar outros 10 blogs propostos para seren maneiros.
4. Comunicar o premio aos blogs seleccionados.
5. Publicar as regras.
6. Comprobar que os blogs premiados seguen as normas.

E de contado, os nomeados para as nosas propostas “maneiras”:

Berlanga
O cartafol de silencios
Galegos na diáspora
Rei de copas
A pícara de Allegue
Brétemas
Cobiñas
A canción do náufrago
Tati Mancebo
O emigma Albixoi


Parabéns!
.

25 de mai. de 2009

Mulleres na raia

A miña avóa nunca falaba dos arraianos. Non empregaba esa palabra que a min tanto me gusta, esa palabra dun son vibrante e forte sen ser estridente. Non falaba dos arraianos pero do que si falaba bastante era daquelas expedicións a Portugal que facía coas outras mulleres da aldea. Falaba do xabón que mercaba coma quen merca ouro en po e das teas que agochaba na cintura aparentando mais quilos dos que en verdade tiña. Falaba, de como cruzaban, da noite, do río e do medo. E algunhas veces, poucas, dos disparos dun garda civil e do son dos proxectiles que lle pasaban tan preto do corpo. Asubiaba. Para que os pequenos escoitásemos o son do que falaba.

Un fío d´As uvas na solaina levoume a esta columna da benquerida Yolanda López, que me levou ao documental Mulleres na raia da galego-portuguesa Diana Gonçalves, que me trouxo aquelas historias, aquelas mulleres, e o asubío.

13 de mai. de 2009

O pan e a escola en galego

.
Mentres pasa o que pasa, na cidade de Bos Aires, onde o salario básico é de 1240 pesos, unhas cincocentas familias pagan de 750 pesos a 1100 pesos cada mes para que os seus fillos sexan formados en galego no Instituto Santiago Apostol. Noutras palabras e traducido á economía dunha familia galega, o que cada unha destas familias na Arxentina pagan para a educación dos seus fillos por mes vale para mercar 205 quilos de pan (cada quilo custa 4.50 pesos promedio). Como o quilo de pan na terra custa 3 euros segundo o Presidente (uns 2,3 euros segundo o amigo albixoi), quere decir que cincocentas familias pagan en Bos Aires o equivalente a 615 euros (471,5 euros para os que sí mercan o pan cada día) por mes para que os seus fillos sexan formados en galego.
En galego.
Pagan.
615/471,5 euros por mes.
Para que os seus fillos sexan formados en galego.
Pagan.
En galego.
En galego.
En galego...
.

4 de mai. de 2009

«Aprendámollelas de verdade»


«Bueno, as primeiras grazas teño que darllas a Xaime Fandiño que foi o primeiro que me deu choio nisto hai xa uns cantos anos. Grazas Fandi por non deixar que me dedicase á hostalaría.

E despóis, estou eu completamente dacordo en que os mellores comunicadores da televisión están no país dos pequenos, ananos, e son esa rapazada tan espontánea, tan sincera, tan esperta e que fala tan ben galego. Pero teño que advertirvos que a fotografía non está completa de todo. Durante o noso traballo, démonos de conta de que xa hai moitos nenos e nenas entre 6 e 11 anos que non saben falar en galego. Non é que o falen mais ou menos, non é que teñan unha actitude mais ou menos positiva, senon que non saben, porque non lles aprenderon nin na casa nin na escola.
Isto non se escoita en ningures pero creedeme eu seino, contovolo aqui.

E se algo teñen os cativos é capacidade para aprender. E sería triste que os grandes decidísemos por eles que saber galego é un coñecemento prescindible, no que non é necesario chegar á excelencia, ou que iso quita tempo para outras cousas, porque o coñecemento sempre suma e é o coñecemento e non o descoñecemento o que nos fai libres e só quen sabe pode escoller. Seguro que absolutamente todos estamos darcordo na total capacidade dos nosos nenos para falar con soltura en galego, en castelán, en inglés e en cantas linguas queiramos aprenderlles. Pois aprendámollelas de verdade.

Asi que eu quería darlle as grazas ademais de a todos os que traballan e traballaron no país dos pequenos aos que a min me aprenderon primeiro esas tres linguas: a Nélida e Manolo, meus pais».


Belén Regueira
ao coller o seu premio Mestre Mateo á mellor comunicadora da televisión polo programa O país dos ananos (TVG)
.

29 de abr. de 2009

Cordas da ausencia

.
Hai anos, lin a historia do señor Saturno. Lembreino nestes días porque o seu neto, Victor Freixanes, recordou aquí en Bos Aires o fervor que o seu avó colleu nestas terras polo tango. "Logo de vinte anos, volveu a Galiza cun aparello para escoitar tangos. E mais nada", narrou.

A paixón por aquelas vellas e tristes cancións pasou ás fillas e ainda hai quen lembra as Noiteboas familiares nas que -logo da misa- na casa se reproducía unha ceremonia pagana: as tías cantaban os tangos aprendidos diante da ollada esbaradía do avó Saturno que se cadra volvía aos anos vividos en Bos Aires.

Todos saben que o neto lle herdou a paixón. Así como outros netos, no reverso da historia, herdaron aquí o amor pola gaita.

Preguntábame eu, diante destas historias, por qué os emigrantes que volveron á terra botan de menos o tango, mentres os que quedaron na emigración o que estrañan é a música galega?

.

8 de abr. de 2009

Outono porteño

.
Cheira o outono. Cheira a vento fresco e a sol. Nas rúas de Bos Aires, todo é agora outono e sen dúbida ese é o mellor vestido que ten esta cidade. Cada tarde, o sol pinta as casas dunha luz amarela e brillante que fai que todo o barrio semelle bañado en ouro. E os pasos, todos os pasos dados por todos os camiñantes, soan enriba dun tapete de follas que rexurde cada mañá. No outono de Bos Aires non faltan as flores lilas do Jacarandá. Unhas poucas, unha pinga delas, unha presenza. E como non vai nin frío nin calor, as xentes non saben cómo vestirse. Por iso, en xeral elas tremen porque esqueceron o saquiño de lá e eles camiñan abafados polo abrigo que alguén lles teimou que levasen. No outono caen os froitos da tila. Unha folla longa e protectora que aperta os fíos e as sementes da árbore. Cando a ponla os deixa ir, o cangallo abanea no aire dando voltas e voltas e voltas e así ata chegar ao chan.

.

9 de mar. de 2009

Eladina

.
Esta fotografía deixa ver a varias mulleres. Todas galegas. Todas galegas na diáspora. Mirádeas con atención.


Ainda non sabendo quen é quen, esas olladas e os sorrisos permiten entender que a señora do medio, vestida ela de negro e tan guapa, síntese feliz. As outras mulleres, a carón dela, axúdana a camiñar porque, ainda que non o pareza, ten 93 anos. Maruxa Boga ven de recebir a distinción Rosalía de Castro que entrega cada ano o colectivo de galegas na diáspora Herbas de Prata. É o día 8 de marzo do ano 2007. Detrás dela, a benquerida Dionisia López Amado, nai da Praza de Maio que foi quen entregou a roseira que simboliza ese recoñecemento.

Pero eu pídovos que reparedes noutra das mulleres da imaxe. A señora co vestido de flores que vai á esqueda de Maruxa Boga. Chámase Eladina Figueroa Boga e dela é que quería falar hoxe.

Este ano, por terceira vez consecutiva, Herbas de Prata agradeceu a tarefa de dúas galegas na emigración. Para iso, argallaron unha distinción á que chaman Rosalía de Castro e que representan cunha roseira. E para aquelas mulleres que foron quen de manter a presenza da Galiza na súas familias, ofrecen outro agradecemento ao que chaman Virxinia Pereira e que simbolizan cunha cameleira.

Para a distinción Virxinia Pereira, a do traballo invisible, este ano so chegaron 76 votos. A gañadora recebiu 38 deles. Trátase dela, de Eladina Figueroa Boga e ben sei que o nome dela non vos soa de nada. É normal porque Eladina leva unha vida de servizo a carón da súa curmá, da súa amiga de toda a vida, a actriz e xornalista galeguista e republicana Maruxa Boga. Como se dixo no acto do domingo, "se ainda temos a Maruxa con nós, iso ten unha explicación e chámase Eladina". Pois ela, a gañadora, preferiu quedar na casa. Facendo o que sempre fixo: atender á sobranceira xornalista. Porque, ademáis, confesou que lle daba moita vergonza ser premiada.
.

2 de mar. de 2009

Cremos nisto

Hai algúns días, laiábame diante da posibilidade (hoxe certa) de que mudasen os criteros cos que nos últimos catro anos se traballou no eido da cultura na diáspora. Se antes todo eran gaitas, festas, comidas e todos a pedir cartos, a administración que marcha fixo o intento de imprimir unha idea ben distinta: actual e non morriñenta, profesional e cunha perspectiva universalista, respectuosa da memoria pero non por iso negada ao futuro, ecuánime e abarcativa. Houbo quen deixou de recebir cartiños daquí e cartiños dalá. Houbo quen perdeu a posibilidade de apañar materiais que tiñan outros destinatarios. E houbo quen se revelou contra os requisitos de presentar facturas, documentos e informes, como pasa en calquera Estado serio, se se pide unha subvención. Pero tamén houbo moitos que valoraron o trato dende a dignidade.

Laiábame diante da posibilidade de que o pasado volva e que nos mostre que nada aprendimos. Foi entón que o meu interlocutor me apuntou: "Estamos nisto porque cremos nisto. Forma parte de nós, da nosa identidade, das cousas que lle dan sentido ao noso traballo e á nosa vida. (...) Non hai razóns para o desánimo".

Egadía o seu propio desexo e unha verdade enorme: "Oxalá non se torzan os camiños que se iniciaron. En parte tamén depende de nós, de que os reclamemos, de que fagamos cousas e llas poñamos diante, para que vaian vendo o que hai e, sobre todo, o que pode dar de si este camiño, que non é incompatible con outras actuacións".

Confío cegamente nesta persoa. Confío cegamente na potencia da nosa lingua e da nosa cultura. Xa que logo, confío na forza do traballo comprometido a prol do único idioma, da única literatura, da única música, da única pintura, da única arquitectura e da única historia que é quen de falar de nós . Con máis empeño que antes, eu sigo aquí.

.

24 de fev. de 2009

Rosalías


.
Son filla de Rosalía. E non hai pinga de lirismo nisto que apunto. Dalgunha maneira, todos os galegos e as galegas somos fillos da poeta de Padrón. Todos xuntámonos debaixo dos seus poemas coma as vacas se amorean na sombra dos enormes carteis de publicidade na inmensa Pampa arxentina. Rosalía como o teito debaixo do que nós, os galegos do mundo, somos quen de atoparnos, de xuntarnos, de sentírmonos todos un.

Con todo, eu son filla de Rosalía dun xeito, ademáis, persoal. A miña nai chámase Rosalía. Como Rosalía tamén se chamaba a súa avóa. O nome non é común aquí. E se es unha nena inmigrante, non hai cousa que se desexe máis que a de ser común, como o resto. Nalgún momento, a miña nai, Rosalía, atopouse con Rosalía. Ainda gardo unha lembranza da miña nenez na que ela lee con énfase e paixón os versos de "Adiós, ríos; adios, fontes / adios, regatos pequenos / adios, vista dos meus ollos: / non sei cando nos veremos". Daquela, non fun quen eu de entender canto había dela nesas verbas, canto dicía e non lía.

Na lembranza da de Padrón, queda un momento deste manifesto da Asociación de Escritores en Lingua Galega titulado No día de Rosalía de Castro e redactado por Teresa Moure.

« Se a morte non fose un camiño sen volta, se puideses ver cos teus propios ollos o noso país -o país "en que me eu criei", como ti dirías-, sorprenderíaste do actual que resulta a túa obra, a pesar do paso implacábel do tempo e dos moitos cambios que operaron no mundo. Coido que non te abraiarían as novidades tecnolóxicas que envolven as nosas vidas; como nunca fuches babeca nin reaccionaria, asumirías os novos inventos no que valen mais tampouco non te deixarías cegar polas falsas aparencias de modernidade que producen as máquinas. Con toda seguranza, celebrarías o progreso económico, que nos libra de ver por toda a parte, como ti viches, a miseria e os padecementos dunha sociedade empobrecida que queremos deixar atrás, aínda que
seguramente o teu ollar, atento aos detalles, se decataría con precisión de que o luxo consumista en que nos bambeamos non ten nada a ver coa xustiza nin abrangue toda a poboación. Porque ti, Rosalía, non escribías poemas para exercer de delicada nin de dama triste e mexeriqueira, senón coa intención de condensares na escrita a forza revolucionaria que levan as palabras dentro.»

.

13 de fev. de 2009

Historias de amor

Unha onda de flores, corazóns e chocolates espallase pola cidade. Os restaurantes están a tope e se o amor non ten data fixa no ano é ou ben porque non te queren ou porque non queres. Abril ten 8 anos e ven de descubrir que o azar é unha influencia poderosa nas relacións humanas e que os seus pais tamén podía non terse coñecido nunca nesta vida. Hai anos, moitos anos, tamén eu fun unha nena que quería saber cómo foi que os seus pais se enamoraron. Contáronme a historia varias veces e non houbo nin unha pinga de romanticismo na narración. Con todo, a historia ainda hoxe paréceme fermosa.


Meu pai botáballe unha man ao seu amigo Pepe nun arranxo da casa. Caíalle ben Pepe. Tiñan moitas cousas en común: galegos chegados de nenos os dous, contaban daquela uns vinte e poucos anos. Eran veciños no barrio e compartían partidos de fútbol. Algunha vez, foran compañeiros na carpintería na que o meu pai traballaba dende os 13 anos. Por iso, andaba ese día a axudalo.

Non lle gustaba moito á nai de Pepe ter xentes estrañas na casa. Pero o mozo estaba alí a traballar, de xeito que o convidou con algo. Pode que fose unha bebida ou algo de comer. O caso muda segundo as versión da historia. O meu pai pisou asi, por vez primeira, a cociña e agradeceu o convite.

Foi alí cando viu, ao fondo da casa, a unha rapaza que mergullaba nuns papeis e libros. Calou. Rematou a bebida e volveu ao traballo.

- Ouviches, quén é a rapaza dalá?
- ... a miña irmá.
- Non me pareceu que fose Anita.
- Non é Anita. É Rosalía.
- Tes outra irmá?
- Teño.
- Xa...
- Pero non sae nunca. Sempre está estudiando.

Unha Noite Boa fixéronse noivos. Á miña avóa levábaa o demo: "Nada de noivos aos 16 anos", berrou. Pero o meu avó chamoulle a atención: "Déixaa estar. Se non é este será outro. E, cando menos, o rapaz é galego coma nós". Pasaron sete anos de noivos. E casaron. Pasaron 32 anos de matrimonio. E divorciáronse. Agora, levan 4 anos sen falarse. E eu quixera saber se unha historia de amor deixa de ser unha historia de amor cando a parella se separa.

.

30 de jan. de 2009

Raimundo, as galiñas e os teros

Cando os meus marcharon de Ourense, antes de que abrise o día para non pasar pola pena de dicir adeus, levaban maletas, os billetes para subir ao barco Alberto Dodero, bastante medo e unha memoria poboada de animais. Eses compañeiros eran os protagonistas da meirande parte das historias da familia. Os momentos importantes, os mais felices e mesmo os durísimos, sempre tiñan como partícipe a algún animal.

Nada mellor para dar conta do estilo túzaro do avó Emilio que lembrar aquela vez mallou nun home na feira de Bande por un becerro. Se a miña avóa quería sinalar -con modestia dende logo- que tiña ela os ollos mais bonitos da familia, falaba dunha gata á que moito lle chamaba a atención a cor azul dese ollar. O conto de como a pequena Anita escapou do lobo e chegou chorando á casa porque o animal lle comera o aniño é dos momentos mais temibles e tenros da nosa historia. E ainda que morreu hai mais de 30 anos, o gato Raimundo semella que é cada día mais listo.



O arqueólogo Xurxo Ayán explica, na recensión do libro Os animais domésticos na Historia de Galicia, que o país “tense caracterizado tradicionalmente pola importancia que os animais tiveron e teñen na cultura e na forma de vida do seus habitantes”. Engade que o libro axuda a comprender mellor "o papel que teñen xogado os animais na conformación da nosa sociedade”.

Se é posible, a partir dos nosos bechos, dar conta da “complexa realidade mental do agro galego a comezos do século XXI, co seu conflicto entre Tradición e Modernidade” -segundo apunta Ayán- tamén pode ser posible pensar como esa mentalidade e esa tensión emigrou cos galegos e as galegas e se perviviu ou desapareceu alende o mar.

16 de jan. de 2009

En soños

Terra extravagante a dos soños. Chegamos alí e sempre somos estranxeiros, mesmo se protagonizamos a trama. Cando mociña, padecía os clásicos pesadelos de quedar espida na rúa e tamén as historias nas que fuximos dalgo ou dalguén. A pouco de morrer o meu avó, miña nai contoume que unha noite soñara con el e que estaba tan guapo, tan sorridente e pleno que ela interpretou que iso non podía ser mais que unha visita. Era, dixo ela, unha despedida do pai, que onda estaba sentíase ben, que quería que o soubesen para quedar tranquilos. Hai algún tempo, mentres almorzabamos, Santiago contou o que soñara: "Estabamos mamá e mais eu...", comezou. E ollando cara a min, preguntou: "Lémbraste mamá?".

.