O meu Nadal

Levo dous días dando voltas ao asunto. Pero por moito que penso, non dou cun xeito lindo de contar o meu Nadal. Todolos intentos terminan atrapados nunha lista de comidas que teñen que ser explicadas porque cos seus nomes non chega para imaxinalas, noutra lista de palabras que non coñezo en galego, e unha teceira lista de agasallos e ritos que nin xiquera sei como se chaman ainda que levo mais de 30 anos facéndoos. E é que ter un Nadal tan pouco hollywoodense, nunha terra de verán en decembro, no sur do mundo, ten sempre este problema.

Eu o souben dende rapaza. O noso Nadal non tiña a maxia que se vía nos films. E iso que estou a falar das películas que vía nunha televisión branco e negro, na que só tiñamos catro canles e para a que o zapping significaba porse de pe, levar ata o moble un banquiño para alcanzar a perilla, e -xa ben rubidos- dar voltas ata atopar algunha imaxen.

Ainda con unha tecnología tan prehistórica, as películas sempre falaban da neve, do frío, de la cheminea con leños queimándose, da árbore frondosa e natural, dos agasallos sempre enormes e lucindo papeis de debuxos inverosímiles nas tendas de Bos Aires, do Papa Noel (que aquí non é SantaClaus porque ainda que esteamos colonizados, temos os nosos limites... poucos pero témolos), e das familias norteamericanas sempre tan correctas e recatadas, abrigadas ata o pescozo e ceando cousas quentes. Que xa se falou do frio.

Por iso, cada vez que decembro se enchía de películas sobre o Nadal na televisión, e se vestía de Nadal hollywoodense nas tendas (con neve de algodón e todo!), eu non podía evitar ese sentimento de tocar a un Nadal de rebaixas. Ese que ninguén quixo no mundo. E que veu tocarnos a nós.

Teño que decir que non axudaba moito o xeito de festexar na casa dos meus avós. Coido que –ainda que eu pensase nese tempo que eramos os únicos- a nosa cea non era tan orixinal nin diferente. Que todolos galegos que fun coñecendo logo tamén tiñan ese xeito de vivir as festas de fin de ano. Un xeito galego pero na Arxentina. Un xeito invernal pero no verán mais quente. Un xeito de voltar á terra, ainda que so fora na comida. Que para outras cousas non tiñamos con que.

E eu confundía aquela morriña pola terra co desexo dun Nadal “correcto” (o frío, claro). E só moito tempo despois fun aprendendo a gozar das nosas comidas de inverno nas noites abafantes de decembro, mentres a cara enchíase de pingas de suor que sen apuro ían descendendo polo pescozo para chegar ás costas e non deterse, impulsadas polas outras gotas que viñan detrás.

Así, pasaban polos pratos o polbo con patacas, o pito con máis patacas e cebolas e cenorias e pimentos todo cocido ao forno, e unha empanada galega. Ainda non tiñamos tragado iso cando facíase lugar para o requesón que tiñamos que comer apurando as culleres que a meianoite xa viña. Cando ainda ficaba requesón nas cuncas, os pratos co roscón ian colonizando lugar nunha mesa superpoboada nunha batalla polo espazo que logo libraban á sua vez o pan doce, as noces, uvas pasas, almendras, figos (turcos, arxentinos, e non sei cantas nacionalidades mais), froitas abrillantadas, confites, e chocolates. O turrón era tamén cousa de moita importancia: tiñamolo de almendras e de maní, o que tiña mel, o que tiña chocolate, e o que tiña quen sabe qué cousa. Todo chegaba correndo porque as doce non teñen paciencia e chegan sempre a meianoite, xusto, xusto para brindar.

E as sirenas dos bombeiros a soar, as bucinas dos barcos amarrados no porto de Dock Sud a berrar que xa era a Noiteboa e nos que non tiñamos mais lugar no corpo de rapaces ainda tiñamos as uvas pasas que comer para sair correndo á rua e ver os fogos no ceo. Nada había naqueles tempos máis marabilloso que aquela noite brillante de lumes artificiais.

Os foguetes ainda vense no ceo pero eu xa non vou correndo á rua cando chega a meianoite. Cos anos, as avóas foros deixando espazo ás fillas que, ainda que galegas, pintaron as mesas de Nadal de cores diferentes. Agora, ceamos torres de panqueques (filloas frías, dispostas en capas que alternan xamón, queixo, tomate, aceitunas, ovos e leituga), sandwichs de miga, e carne de porco fría cun puré de mazás. O vitel thonné con salsa de atún tamén volveu imprescindible. E o requesón quedóu na memoria porque nos pratos temos xeado de crema, torta-flan, e ensalada de froitas.

Fai anos que as pingas de suor so aparecen cando as mesas (as do patio, para apañar algo de fresco, se o houbese) poboanse de o pan doce, as noces, as uvas pasas, as almendras, os figos, as froitas abrillantadas, os confites, e chocolates. E, claro, o turrón. Todo o que ainda chega correndo porque as doce non teñen paciencia.