Fabricantes de lixo

« E non recordo moi ben que lixo podía recoller (o carro dos varredores municipais), porque daquela o lixo todo que sobraba nas casas era moi pouco. Daquela a xente non tiña lixo. É un tema curioso este do lixo, eu diría que se poden estudar os cambios na nosa civilización a través do estudo da produción de lixo. Hoxe a industria do lixo, recollida, reciclaxe, procesado todo, move grandes sumas e o lixo transformouse nun auténtico problema que atinxe á supervivencia da nosa civilización e da nosa especie. Esta civilización nosa, ese modelo socioeconómico, produce tanta porcallada que ameaza a todo o planeta. É evidente que é un modelo insostíbel e que debe ser custionado.

Daquela o que sobraba da comida era para os porcos ou para as galiñas, nós tiñamos galiñas, e non había lixo. Plásticos case non había. Periódicos había poucos, líanse poucos periódicos. Hoxe non moitos máos. Nas casa dos pobres non se lían periódicos, e amais os periódicos valían para queimar nas chemineas, para acender o lume, ou para envolver cousas, os xornais ninguén tiraba con eles pois eran moi útiles, de maneira que non sei que lixo podían recoller aqueles varredores que lembro que pasaban ocasionalmente polo meu barrio. Hoxe témonos transformado esencialmente en fabricantes de lixo, debemos facer un quilo por persoa ao día. iso é debido a que xa non somos traballadores, creadores, senón consumidores. O rasto que deixamos non é o que fabricamos senón o que consumimos, e os restos do consumo. »

Suso de Toro
Conversas con Suso de Toro,
Antonio Pedrós-Gascón
(Xeráis)
Ilustración de Pablo Bernasconi

Verbas en imaxes

Andan na procura dunha imaxe. Non pode ser unha imaxe calquera. Ten que falar. Andan na procura dunha imaxe que sexa quen de simbolizar a lingua galega.

Das máis de duascentes que teñen alí, só unha pode gañar o concurso "Enfoca o galego" e eu xa teño as miñas miñas favoritas. Son cinco, pero en dous grupos.

No primeiro grupo están

a de Carlos Portas

a de Jaime Díaz Fiuza

a de Yolanda Gómez Gálvez

E no segundo grupo as que penso que mellor falan da lingua de Galiza. Son de Lara Bacelo.

Touporroutou

Pérdense calcetíns, paraugas ou moedas. Pérdense amigos, números telefónicos e xente querida. Pode un perder a vergonza, a dignidade e tamén a paciencia. A min perdéraseme unha palabra.

Cunha elegancia que máis quixeran as señoras da alta (e rancia) sociedade arxentina, a miña avóa desestimaba argumentos mentireiros, explicacións barrocas con pretensión de seriedade, e plataformas políticas en xeral cunha frase: "Touporoulou, baila Gumersindo".

Ese "touporoulou" (só ou coa compaña do "baila Gumersindo" para maior énfase) chegaba e xa non eran necesarios nin viñan a conto as queixas, os comentarios sarcásticos, a descualificación ou o escepticismo. "Touporoulou, baila Gumersindo" e a relativización do que alí fora dito era terminal.

O asunto é que "touporoulou" non existía. Nin nos libros, nin no oráculo-Google, nin nos tradutores... E cómo podía ser que unha palabra tan determinante, tan necesaria, retranqueira e fundamental na miña historia non estivera nos diccionarios? Dende logo, tiña que existir. Con toda seguridade, na pronuncia dos meus, na dicción da miña avóa, no acento (seguramente contaminado pola emigración) perdíanse letras ou engadíanse outras extrañas.

Moito busquei. Sempre sen sorte.

Abandonara xa a expedición cando un comentario no blog de Francisco Castro deume unha sorpresa. Era "touporroutou"! Claro que existía! O rr tiña un son máis doce na fala e o tou perdera contundencia disfrazándose de lou na miña escoita. Pero alí estaba! Como cando xurde no sitio menos pensado o calcetín, o paraugas ou unha moeda perdidos.

Ou unha palabra que di moito máis (tanto máis) do que di.

Estatística

O 62% das consultas nas unidades de saúde mental galegas fanas as mulleres, e delas, catro de cada dez exercen como amas de casa, segundo un estudo presentado por Mario Páramo, psiquiatra do Complexo Hospitalario de Santiago e presidente da Asociación Galega de Psiquiatría.


Páramo relacionou o elevado número de amas de casa coas presións económicas e persoais que soportan estas mulleres e as características do seu tempo de lecer, que favorecen a depresión ou a síndrome mixta depresión-ansiedade.


O psiquiatra resaltou que o problema máis frecuente neses dispositivos asistenciais son as depresións leves, que sofren entre o 12 e o 16% dos pacientes. O desenvolvemento da asistencia psiquiátrica en Galicia é «medio», considerou Páramo, e o plan autonómico presentado hai uns meses pola Consellería de Sanidade, que prevé actuacións ata o 2011, suporá «mellorar en recursos materiais e humanos» e tamén recuperar aos pacientes crónicos, sobre todo de esquizofrenia e depresión, que son quen sofren maiores complicacións de saúde, e que agora non teñen seguimento.


O especialista apelou á necesidade de mellorar a investigación. Neste sentido, afirmou que continúan vixentes os datos do traballo que realizou en 1991 Antonio Rodríguez, o falecido catedrático de Psiquiatría da Universidade de Santiago. A prevalencia sinalada nese informe apunta que un 1% da poboación pode sufrir esquizofrenia; un 2%, trastorno bipolar; un 6%, alcoholismo; outro 6%, trastornos depresivos graves, e un 9%, trastornos de ansiedade.


Estes datos supoñen unha incidencia das patoloxías psiquiátricas en Galicia semellante ao do resto de España. Mario Páramo indicou que a poboación da costa tende a ser máis expresiva e contar mellor os seus problemas sen necesidade de pregunta, mentres que á do interior é máis necesario sonsacarle a información. Nas cidades de Vigo, A Coruña e Ferrol rexístranse máis trastornos de ansiedade; e en Ferrol e outros lugares onde se observan maiores índices de desemprego increméntase o alcoholismo.

Este especialista indica que nunha área sanitaria como a de Santiago funcionan sete unidades de saúde mental, que atenden unha media de 20 casos diarios cada unha. Ademais, no complexo hospitalario compostelán hai 55 camas para ingresos psiquiátricos, que están sempre ocupadas «e non se ingresa máis porque non hai capacidade».

La Voz de Galicia, 29-09-2007