"El gallego perfecto"

La mujer de mi vida é unha revista interesante. Reune contos e textos mais ou menos literarios que unha vez ao mes dan voltas ó redor dun asunto. Poden ser as loiras, o control, a queixa, o diñeiro, a moda... todo dende unha mirada ben porteña: moito psicoterapeuta, bastante retranca, non pouca superioridade e, moitas veces, tamén moito talento. O xefe é o tema do último número. Coma sempre, as sinaturas falan dunha nova xeración de escritores e escritoras arxentinos, progresistas e intelixentes, con bos libros publicados, recoñecidos (sen ser moi famosos) e cunha carreira nas letras arxentinas que adianta a forza de méritos nunha leira na que non é doado sementar logo de Borges, Cortazar, Puig e tantos outros. Pablo Ramos é un deses autores. E, falando de xefes, deu en contar a historia dun que tivo e que era galego.

Tanto ten que a história sexa real ou non. A galeguidade do xefe non aporta nada novo senón que alimenta (de novo, unha e mil veces) a imaxen de bruto que está asociada ós homes e mulleres que chegaron a esta terra. O galego chámase Perfecto (sería Perfeuto, pero Ramos -sen inocencia, claro- prefire o nome en castelán que tan irónicamente contrasta coa imperfección, coa brutalidade deste home). O galego é un explotador, vaidoso, esaxerado e bastante parvo (fronte ó moi listo autor). É un ignorante, un cretino e un imbécil. E, se iso non é bastante, ten unha muller tamén inculta (ainda que é inexplicablemente arquitecta) que, por suposto, está moi interesada no autor.

Só teño preguntas.

Non, non é verdade. Teño algunhas preguntas e moita indignación. Sobre todo por duas razóns: a primeira, Ramos -que non é un home discriminador- naceu e medrou en Avellaneda, unha cidade cunha taxa de galegos e galegas moi por riba das outras deste país (menos Bos Aires). É decir: alimenta, hoxe, no século XXI, un prexuizo cheo de ignorancia e o fai sen sequera querelo. Sen sabelo, diría eu. Pero coñecendo, sen dúbida, a dor, a inxustiza, o sofremento que calquera minusvaloración leva ás xentes. A segunda: a galeguidade do personaxe non engade nada de nada. Para falar dun home bruto e ignorante, para debuxar esas características nun conto, digo eu que nada sei de literatura, haberá moitos recursos e ferramentas tanto mais delicadas, sutiles, intelixentes, virtuosas co de etiquetalo cunha nacionalidade tan inxustamente maltratada.

O historiador e sobre todo amigo Ruy Farías, nun destacado artigo que se publicará nestes días nun monográfico sobre os galegos no mundo que ven coa segunda edición da revista ReNova Galiza, dí: "O estereotipo do “galego bruto” aínda segue presente na Arxentina. Nos noventa foi un éxito de vendas un libelo miserable de “chistes de gallegos”. O último 23 de abril, seis días antes de que na Feira Internacional do Libro se presentase a derradeira novela de María Rosa Lojo (literata e investigadora arxentina que sempre reivindica a súa condición de filla de sangue galaica), o xornal de maior circulación do país (Clarín) publicou na súa contracapa un chiste que abunda no ferinte estereotipo do galego. Sería isto posible con outras colectividades da Arxentina? Que acontecería se o mesmo xornal incluíse algunha viñeta na que se aludise ao estereotipo do xudío rácano e miserable? A comunidade xudía organizada, os xudíos como colectividade, pedirían a través dos seus máximos representantes unha reparación pública do agravio e encetaría accións legais contra o ousado. Como é lóxico, a comunidade xudía na Arxentina ten as súas diferenzas internas, pero de cara ao conxunto da sociedade respostan máis ou menos de xeito monolítico, defendendo os seus intereses e o seu nome. E souberon artellar unha mensaxe de orgullo identitario cara ao resto da sociedade Arxentina, en ocasións a partir dos mesmos agravios que recibiron".

¿Por qué os galegos non fundamos dunha vez unha nova idea da nosa galeguidade? Os dalá e os dacá e os do mundo. Todos nós. ¿Por qué non comenzar hoxe mesmo, con este conto, con este autor, con esta revista?