Carlos Casares

Cheguei tarde a Carlos Casares. Moi tarde. Cando lin a súa primeira novela, xa morrera tempo atrás. E, por iso, non souben da curiosidade de todas as semanas por descubrir historias á marxe, a ledicia de agardar os libros saídos do prelo apenas horas antes, e o disfrute da súa conversa que ainda hoxe, cinco anos despóis, moitos botan en falta.

Con todo, daquela e agora tamén, conmóvenme fondamente as pegadas de agarimo que deixou nos que o recordan. E chámame a atención tanto afecto, tanto cariño, tanta dor pola súa ausencia porque -como todos os outros ámbitos- o mundo das letras, os escritores e os críticos non adoita ser moi xeneroso que digamos. É moito máis doado atopar comentarios ferintes sobre un autor, dúbidas sobre o seu talento e desprezo á sua obra, que palabras de louvanza. É moito máis doado agás no caso de Carlos Casares.

Conmoveume o día que, procurando quén sabe qué, atopei un artigo desesperado e fermoso de Manuel Rivas no que decía, so horas despóis da morte de Casares:

"Disque unha cousa é o que existe e outra o que sucede.

Sssssh. Non dicir que morreu. Non llo dicir a ninguén. Tampouco hai que mentir, claro. Non dicir nada. Temos que admitir a realidade. Pero a realidade tamén debería ser máis dialogante. Non pode chegar como unha ladroa na noite, e levarse, así como así, do melloriño que temos, a lúa polo prezo dunha mazá reineta.

Podemos chegar todos a un acordo. Para iso está a literatura. Pararlle un pouco os pés á realidade. Non aceptala cando se comporta como un rufián que anda acoitelando corazóns e reloxos desta maneira. Independentemente do que sucede, Carlos Casares existe. Si, señor. É un grande escritor e un gran tipo. Un froiteiro en flor. Da mellor estirpe de Galicia, a da liberdade, o humor e un pisco de melancolía.

Sempre haberá algún túzaro que veña coa verdade por diante como unha máquina cortadora de céspede: «¡Morreu, morreu, morreu!».

Non facerlle caso. É a realidade que anda a meter ruído. Nós escoitamos a voz de Casares escribindo no aire. Abrimos o libro como quen abre unha cancela e imos por esa corredoira do segredo: ¡Alí está Carlos falando coa rosa, o raposo e o principiño!

E o tipo da cortadora, dalle que dalle: «¡Morreu, morreu, e morreu!».

Hai que manterse firmes. Non deixarse comer a moral. ¿Morreu? ¿E sábelo ti, eh, listo espelido? Porque unha cousa é morrer un día, por exemplo o 9 de marzo do 2002, e outra moi distinta morrer toda a vida".

E tamén conmoviume esta idea fermosa, cálida e sobre todo xenerosa de Marcos Valcárcel que nos achega a posibilidade de engadir o noso fío ao tecido de homenaxe que se espalla agora pola blogósfera toda. Para iso, pregunteille a Marcos se Carlos Casares estivera na Arxentina. A resposta non tardou en chegar, coma sempre, chea de precisións e de amabilidade: "Casares viaxou moitísimo, por Europa, por Estados Unidos, por Latinoamérica e por todo o mundo. Cónstame que estivo en Buenos Aires, cando menos (ó mellor foi máis veces), nos anos 80: acaba de confirmarmo un seu amigo moi directo e colega. Creo que foi nunhas xestións enviado polo Ministerio de Cultura Español e, entre as anécdotas, tivo algún problema cun tal Cesarsky, da Triple A arxentina, creo, que o chegou a amenazar ("Ud. no sabe quien soy yo, pero yo si y le tengo controlado")".

Da man desta lembraza, fun na procura das súas crónicas no xornal La Voz de Galicia. Atopei dúas moi interesantes nas que fala da Arxentina. Unha comeza así:

"A primeira vez que oín falar da Arxentina como dun país conflictivo foi alá polo principio dos anos sesenta, cando estudiaba en Santiago e mantiña unha boa relación persoal co meu catedrático de Literatura, don Enrique Moreno Báez, que con frecuencia me invitaba a tomar o té á súa casa, o mesmo que a dous ou tres alumnos máis, cada vez que tiña a algún convidado ilustre".

E, como non podía ser doutro xeito, na segunda fala de Maradona:

"O sábado pola noite, case de madrugada, estiven vendo na televisión o partido de fútbol de homenaxe a Diego Maradona. Este presentouse no campo gordísimo, case inflado, cun aspecto moi pouco deportivo, pero foi recibido con delirio, eu diría incluso que con loucura. Fenómeno curioso, difícil de entender".

Con todo e postos a facer un homenaxe ou lembranza, coido que o xeito más xusto de lembrar a un bo home que fixo das letras o seu mundo é deixalo contarnos unha historia. Aquí vola deixo. Porque non morre quen vive no amor da xente. E non morre un escritor que nos conta unha historia.